نوکر نبايد بر اساس عادت نوكري كند
اگر انجام يك امري براي كسي صرفاً بر اساس عادت باشد، بي توجهي به بايدها و نبايدهاي آن در او شكل ميگيرد. هيئت داري و عزاداري براي مجريان و شركت كنندگان در آن اگر صرفاً بر اساس عادت بوده باشد، چنين افرادي در مقابل بايدها و نبايدها و لزوم رعايت مصالح، مقاومت كرده و حرف اول و آخرشان اين است كه: «ما از كودكي اينگونه عادت كردهايم».
چنين حالتي نه تنها مانع رشد و حركت چنين مجالسي ميشود، بلكه اي بسا غفلتزا و تخديركننده بوده و خسارات جبران ناپذيري را متوجه شيعيان میکند؛ و آثار مهم و سازندهای که چنين مجالسي باید داشته باشد از بين برده و صرفاً به عنوان يك رسم و عادت كم محتوا و کم اثر مطرح خواهد بود؛ در حالي كه امام علي «عليه السلام» دست برداشتن و غلبه كردن بر عادتهای غلط را بالاترين عبادت دانسته(1) و از آن به عنوان فضيلت ياد كرده است(2)و تا زماني كه انسان دست از عادات غلط بر ندارد، به بايدها و نبايدها تن نخواهد داد و بر اموري كه موهن مذهب تشيع بوده و وهن آن آشكار و بديهي ميباشد، پافشاري خواهد نمود؛ چنانچه علامهی شهيد آية الله مطهري(ره) ميفرمايد:
«قبل از محرم از تمام رؤساي هيئت ها دعوت به عمل آمد و تمامشان در منزل آية الله العظمي بروجردي «قدس سره» حضور پيدا كردند از آنها پرسيدند: شما مقلد چه كسي هستيد؟ همگي گفتند: ما مقلد شما هستيم. فرمودند: اگر مقلد من هستيد، فتواي من اين است كه فلان عمل حرام است. با كمال صراحت به آقا عرض كردند كه آقا ما در تمام سال مقلد شما هستيم الا اين سه چهار روز كه ابداً از شما تقليد نميكنيم! گفتند و رفتند و به حرف مرجع تقليدشان اعتنا نكردند. خوب، اين نشان ميدهد كه هدف، امام حسين «عليه السلام» نيست؛ هدف، اسلام نيست(3)».
حضرت علي «عليه السلام» از سرّ ضرورت تغيير عادات غلط پرده برداشته و ميفرمايد: «غَيِّروا العادات تَسهَل عليكم الطّاعات(4)»؛ (عادات را دگرگون كنيد تا فرمانبرداريها و طاعات الهي بر شما آسان گردد) و واضح است كه طاعت چيزي جز تسليم محض در برابر خواست پروردگار و بايدها و نبايدهاي دين و شريعت و اوليای عظيم الشأن آن نميباشد.
البته بايد توجه داشت كه عادت به منزلهی طبيعت ثانوي بوده كه «العادة طبعٌ ثان(5)» و تغيير آن از دشوارترين كارها ميباشد كه «اَصعبُ السیاسات نقلُ العادات(6)» لذا صبر و استقامت و شجاعت براي تغيير عادات غلط، امري اجتناب ناپذير ميباشد.
پانوشتها
1/ اَفضلٌ العبادة غلبةُ العادة»؛ «غررالحكم؛ ص 199، شماره ی 3947
2/ الفضيلةُ غلبةُ العادة»؛ «غررالحكم؛ ص 322، شماره ی 7476
3/ حماسه ی حسيني؛ ج 1 خلاصه ی ص 213 و 214
4/ غررالحكم؛ ص 322 شماره ی 7482
5/ مأخذ پیشین؛ شماره 7477.
6/ مأخذ پیشین؛ شماره 7479.
(رساله شور و شعور توسط حجت الاسلام جعفر صالحان تدوين شده است)